brown feather

Mark, the First Catechism

Editor’s note: All Scripture references are from the Gospel of Mark unless other wise noted.

The first writings of the New Testament were the letters of St. Paul. The author of Mark’s gospel ventured into new territory when he wrote his proclamation of the good news. Nothing in this genre had been written before. The gospel features a geographical-theological setting beginning in Galilee and ending in Jerusalem.

The gospels were relatively late in surfacing because the first generation of Jesus’ followers were expecting his return in their lifetime to establish his kingdom on earth. This is apparent in Paul’s letters (1 Thess. 1:9; 5:1; 1 Cor.7:26,29; Rom.13:11) and in the gospel material (Mark 13; Mt.24; Lk.21).

As a result the first preaching had been emphasizing that “Now is the acceptable time. Now is the day of salvation” (2 Cor.6:2b). There was a large collection from a number of sources of the sayings and what Jesus did. However it is plain to see that there was a surprising lack of interest in biographical facts and historical sequence in presenting the Jesus story.

Why? The Jesus proclaimed by Mark in his opening words is beyond human history. “Here begins the gospel of Jesus Christ, the Son of God” (1:1). At the midpoint Peter proclaims: “You are the Messiah” (8:29). Finally as Jesus dies on the cross the Roman centurian cries out: “Clearly this man was the Son of God” (15:39). The emerging Church did not celebrate a dead human hero but rather the risen Lord who was seated at the right hand of the Father in heaven.

Understanding His Interpretation

It is most important to understand that each gospel writer has his own interpretation of Jesus. Irenaeus wrote (AD 199):

“We have four universal winds and since the Church is diseminated over all the earth and the pillar and mainstay of the Church is the gospel it is fitting that she have four pillars.”

As in Mark, Jesus’ ministry in all the other synoptic gospels begins with the witness of John the baptist. This is followed by the temptation in the desert.

His ministry begins with the call of Peter, Andrew, James and John. These four make up an inner circle and first in the four lists of the apostles found in the New Testament (3:17-19; Mt.10:2-4; Lk.6:12-16; Acts 1:13). Here the author emphasizes Jesus’ authority from the very beginning. Peter and Andrew leave their fishing nets on the spot and John and James not only left their nets but also their father as well (1:16-22). The writer clearly conveys a sense of urgency. There is no time to waste.

The chapter ends with the cure of the leper. Under Mosaic law they were unclean (Lev.13:45) and were cut off from the community. The leper requests “to be made clean” (RSV 1:40-45). Jesus shows authority by touching him which was a direct violation of the law and said, “be clean.”

Markan Sandwich

Mark was fashioned from pre-existing sources either oral or written. An example is found in the five conflict stories (2:1 to 3:6). The early teachers would have used these stories in defense of their practice of forgiving sins, eating with those on the margins of society, fasting, and observing the sabbath. It also shows Jesus’ opponents moving from being awed to actively planning how they could put him to death.

Jesus is presented as a teacher using parables to instruct (4:1-34). This is followed by four miracles. The last two are examples of the “Markan sandwich” (5:21-43). Mark tells the story of Jairus’s daughter and inserts the story of the woman with a flow of blood.

Two other pre-existing units, some call it the “loaves section” (6:14 to 8:26), have the same sequence of events. Jesus feeds the multitude, crosses the lake, has a controversy with the Pharisees, and ends with a miracle. The first he feeds 5000 with twelve baskets of bread left. The second he feeds 4000 with seven baskets left over. They are so similar that it has been concluded that they are the same incident told to two different audiences. The first for Jewish believers – twelve loaves left; the second for gentile believers – seven loaves left.

Significant Points

The turning point is Peter’s confession that Jesus is the Messiah (8:29). There are three significant points made thus far:

  1. The disciples seem unable to grasp what Jesus is teaching them (4:13; 6:52; 7:18; 8:17; 9:32).
  2. The Pharisees supported by the scribes and priests are plotting against Jesus (2:7; 3:6; 8:11; 10:2).
  3. Jesus receives remarkable support from the crowds (1:27-28; 2:2; 3:7; 4:1; 5:21; 6:34; 7:37; 8:1).

Jesus teaches his disciples about his passion three times (9:31-30; 10:32-34). After the first time he presents the doctrine of the cross and what true discipleship means. The path to God’s kingdom is carrying one’s cross. To follow Jesus means to share in his suffering. This was clearly illustrated by the blind Bartimaeus who after his sight was restored “followed Jesus up the road to Jerusalem” where Jesus died on the cross (10:46-52).

The little apocalypse (ch.13) was a separate unit from another tradition that Mark edited and added to the gospel. It may contain some words of Jesus but he was not an apocalyptic prophet.

After celebrating the first eucharist Jesus suffers the agony in the garden. Three times he found his disciples asleep during this time of prayer.

The passion is spread over seven days which has led some to call Mark a passion narrative with an extended introduction.

When reading Mark use the New American Bible (NAB). Read the footnotes.

1 thought on “Mark, the First Catechism”

  1. Louis Groen, MA

    Hoorn, 5th. of June 2014.
    To: http://www.aboutcatholics.com/beliefs/mark-the-first-catechism/#respond
    Exemplar to: father Cees J. J. Groenewoud MHM

    Subject: Comment on “mark-the-first-catechism”

    Dear mr. Paul Carson, deacon.

    I not convinced about your title “Mark, the First Catechism”. I’m not convinced it is a catechism at all. It’s an evangelium, or more precise, a “begin of the evangelium”. Your story or opinion lacks scientific adstruction. You don’t mention scientific sources, for example Detlev Dormeyer, Das Markusevangelium, Darmstadt 2005,¹ or the Lexikon für Theologie und Kirche,² or the Theologische Realenzyklopädie.

    In the article Markusevangelium I’m reading: «Die „erzählte‟ Gesch. Jesu steht, bei aller narrativen Ausführlichkeit, unter dem dominanten theol. Thema der Sendung Jesu durch Gott, das sich auch der Darstellung im einzelnen mitteilt. In diesem Sinn ist v. einem „literarischen Novum‟ (Söding, Evangelist 50) zu sprechen, eben einem ↗„Evangelium‟. Für die Einf. dieser literar. Form steht das Markusevangelium.» (Band 6, 1400).

    And I’m reading that there’s consensus about the hypothesis that the Gospel of Mark is the first Gospel: «Das Mk gilt einem breiten Konsens heutiger Exegese entsprechend als das älteste der vier Evv. des ntl. Kanons. Diese Einschätzung gründet sich auf historisch-krit. Analysen der drei synopt. Evv. in den letzten zwei Jhh., deren Ergebnisse zwar nicht ohne Widerspruch u. Vorbehalt bleiben, jedoch durch zahlr. Arbeiten in der zweiten Hälfte des 20. Jh. weitgehend bestätigt wurden.» (Band 6, 1398).

    But tradition says that the Gospel of Saint Matthew is the first Gospel.³ In the article Matthäusevangelium of the Lexikon für Theologie und Kirche I’m reading that this Gospel is functioning like a Catechism: «Der Befehl „Lehrt sie alles bewahren …‟ (V. 20a) ist nicht nur Rückverweis auf die Bergpredigt od. die fünf Redekompositionen, sondern auf das ganze Ev., das nach Art eines Katechismus helfen soll, alle Menschen auf den „Weg der Gerechtigkeit‟ (21,32) zu führen.» (Band 6, 1480). So when it’s the first Gospel its also the first Catechism.

    Saint Albert the Great says that the Gospel of Saint John is more important than the other three,⁴who are summarizing.⁵ So in the sense of importancy is this Gospel the first. Maybe it’s wrong to fight about the question which Gospel is the first in the sense of which is the best. So maybe is your title is wrong too. Let’s not fight, because of the peace of Jesus Christ. In the Gospel of Saint John is made clear that Saint Peter was aggressive against Malchus the other three remain are letting this “holy violence” in anonimity. Jesus is against the aggresiveness of the prince of the apostles. It’s evident in John 18 that also this prince is a kind of traitor by acting like the ones who see Jesus as a robber instead of Bar-abbas, who reminds me of the son of the devil in John 8:44.

    Yours sincerely,

    Louis Groen, MA,
    [email protected]

    ¹ Detlev Dormeyer, Das Markusevangelium (© Wissenschaftliche Buchgesellschaft), Darmstadt 2005, p. 60 (in 4. Die Formgeschichte, 4.8 Zusammenfassung): «Nach SCHILLE hat Markus als „Katechet“ die kirchliche Lehre nach dem Schema der urchristlichen „Homologien“ gesammelt (Bemerkungen, 23 f.).» Ibidem, p. 164 (in 7. Das Markusevangelium in der gegenwärtigen Diskussion, 7.6 Gattung): «BEAVIS bettet den Reader-Response Criticism in die antike Welt ein. Das Mk-Ev passt zur antiken Lehrweise, ist also eine „Didache‟ (Audience, 55-67). Dieser Befund trifft zu, erklärt aber noch nicht die biographische Form dieser Didache.»
    ² Lexikon für Theologie und Kirche (LThK), 3. Auflage (Sonderausgabe 2009), © Verlag Herder GmbH, Freiburg im Breisgau 1993, 2006, ISBN 9783451221002.
    ³ Hans Küng, Christ sein (Deutscher Taschenbuch Verlag GmbH & Co. KG), München 1987, ISBN 342301220X, p. 176 (in deel B, hoofdstuk II, § «2. Die Dokumente»): «Markus, mitten im Umbruch zwischen der ersten und der zweiten Christengeneration, war es gewesen, der kurz vor der Zerstörung Jerusalems im Jahre 70 nach heute verbreitetster Ansicht das erste Evangelium schrieb (Markus Priorität gegenüber der traditionellen Auffassung von Mattäus als dem ältesten Evangelium). Es stellt eine höchst originelle Leistung dar: dieses »Evangelium« bildet trotz der wenig literarischen Sprache eine völlig neue literarische Gattung, eine Literaturform, wie es sie bisher in der Geschichte nicht gegeben hatte.» Ibid., p. 177: «Die Evangelien wollen von Jesus nicht historisch berichten, wollen nicht seine »Entwicklung« beschreiben.» Ibid., p. 178: «Sie sehen Jesus mit den Augen des Glaubens. Sie sind also engagierte und engagierende Glaubenszeugnisse: Dokumente nicht von Unbeteiligten, sondern von überzeugten Glaubenden, die zum Glauben an Jesus Christus aufrufen wollen und deshalb eine interpretierende, ja bekennende Form haben. Berichte, die zugleich – im weitesten Sinn des Wortes – Predigten sind.» Cf. S. Läuchli, Papias, in: B. Reicke e.a., o.c., deel IV (Aula 394, Utrecht etc. 1969), kol. 63: «Papias (Gr. Papias), bisschop van Hiërapolis in Klein Azië, verkondiger van een chiliastische theologie. Hij schreef omstreeks 130 een slechts in enkele fragmenten bewaard werk ‘Berichten omtrent woorden des Heren’.» (…) «Beroemd zijn drie problemen uit deze fragmenten: 1. Matteüs zou de woorden eerst in het Hebreeuws hebben genoteerd; 2. Marcus zou de tolk van Petrus zijn geweest en zou hebben opgeschreven wat hij bij zijn werk had gehoord; 3. in zijn lijst van beroemde apostolische persoonlijkheden komt de naam Johannes tweemaal voor: eerst naast Jakobus, en aan het slot als de ‘presbyter Johannes’.»
    ⁴Albert Fries (ed.), Albertus Magnus. Ausgewählte Texte: lateinisch-deutsch. Herausgegeben und übersetzt von Albert Fries. Mit einer Kurzbiographie von Willehad Paul Eckert (Wissenschaftliche Buchgesellschaft), Darmstadt 19943 (=19811), ISBN 3534079558, p. 248: «275. Attende, quod tres evangelistae Matthaeus, Marcus, et Lucas videntur velle, quod omnes tres negationes in curia Caiphae factae sint. Solus autem Iohannes expresse vult, quod prima facta sit in curia Annae. Et hoc creditur ordinem historiae dicere, quod illum exponendo litteram sumus prosecuti. Et quod de prima negatione alii tres dicunt evangelistae, creditur esse dictum per recapitulationem. Ibid.» («Super Luc.») «22, 60 (Ed. Par. t. 23 p. 699b);» («Oxford, Balliol. Cod. ») «f. 230 va.» Ibidem, p. 249: «275. Beachte: Die drei Evangelisten Matthäus, Markus, Lukas möchten die drei Verleugnungen Jesu durch Petrus sämtlich im Hof des Kajafas geschehen sein lassen. Johannes besteht ausdrücklich darauf, das erstemal habe Petrus den Herrn im Hof des Hamas verleugnet. Es ist anzunehmen, daß damit der wirkliche Tatbestand getroffen ist. Dieser Angabe haben wir uns bei der Auslegung angeschlossen. Die drei anderen Evangelisten haben wohl eine Zusammenfassung vorgenommen.»
    ⁵ Albert Fries (ed.), Albertus Magnus. Ausgewählte Texte: lateinisch-deutsch. Herausgegeben und übersetzt von Albert Fries. Mit einer Kurzbiographie von Willehad Paul Eckert (Wissenschaftliche Buchgesellschaft), Darmstadt 19943 (=19811), ISBN 3534079558, p. 248: «276. Est etiam nobilissima per subiectum, quod est Verbum incarnatum, quod nobilissimum est… Quamvis enim alii evangelistae divina scribunt, tamen divina Verbi incarnati non scribunt; et ideo Iohannes nobilior est inter evangelistas, sicut evangelium est nobilius inter alias Scripturas divinas. Super Ioh. prol. (E. Par. t. 24 p. 8); München, Staatsbibl. Clm 7943 f. 2ra.» Ibidem, p. 249: «276. Das Vierte Evangelium steht dem Rang nach am höchsten, weil es den erhabensten Inhalt hat: das Mensch-gewordene Wort. Freilich, die anderen Evangelisten schreiben Wahrheit Gottes nieder, nicht aber die Wahrheit vom Fleisch-gewordenen Wort. Darum steht Johannes über den anderen dreien, und sein Evangelium kommt vor den anderen göttlichen Schriften.» Cf. J. H. Newman, Essay on the development of christian doctrine, London 1845, quoted by Prof. dr. C. A. Rijk (hoogleraar aan het Philosophicum te Warmond), Het concilie in de beleving van het geloof (Uitgeverij De Toorts), Haarlem 1960, p. 67n.2: «2. J. H. Newman, Essay on the development of christian doctrine, London 1845.» Ibidem, p. 65: «De Kerk zelf is openbaringsgegeven en zij is zich ervan bewust, in de kracht van de Geest geleid te worden tot de kennis der volle waarheid. Een dogmatische formulering ligt dan ook meer op het terrein van de bewustwording der Kerk van datgene wat zij is en wat door haar goddelijke Stichter is toevertrouwd. Op deze wijze kan ook begrepen worden dat eerst vele eeuwen na de stichting der Kerk bepaalde punten van de openbaring duidelijk worden geformuleerd en opgeschreven.» (…) «Men spreekt hier over de ontwikkeling van het dogma, waarbij het erom gaat een verzoening tot stand te brengen tussen deze twee gegevens: de afsluiting van de openbaring bij de dood van de laatste apostel en de onveranderlijke waarde van een later afgekondigd dogma.» (…) «Dit betekent dus dat dit dogma, deze openbaringswaarheid al gegeven is in de apostolische tijd, in de zogenaamde constitutieve periode van de Kerk.» Aldaar, p. 66: «’Paradosis of overlevering is heel de christelijke leer (doctrien, wetten, gebruiken, sacramenten enz.), al dan niet opgeschreven in de Heilige Schrift’.¹» (…) «1. Theologisch woordenboek III, Roermond en Maaseik 1958, kol. 3684.» (…) «De openbaringen in Christus en aan de apostelen zijn niet anders dan een expliciteren van wat in het geloof der eerste mensen besloten lag. Na de dood van de laatste apostel begint dan een ander soort explicitatie, die alleen bestaat in een» (einde p. 66, begin p. 67) «scherper formuleren. In dit verband meent men in de middeleeuwen vrij algemeen dat de apostelen een vollediger kennis van de openbaringsinhoud hadden dan wij.¹» (…) «1. Theologisch woordenboek, kol. 1089.» (…) «Zoals Schillebeeckx in genoemd artikel van het ‘Theologisch woordenboek’ opmerkt: ‘Men vergeet hierbij het onderscheid te maken tussen de juiste bewering volgens welke de apostelen een zeer innig besef hadden van het wezen van het christendom en de bewering volgens welke zij ook een intellectueel-uitdrukkelijker kennis van alle dogmata hadden’. Men moet met andere woorden en misschien nog concreter zeggen dat de apostelen door hun intieme omgang met de persoon van Jesus een zeer diepe, concrete – wij mogen misschien zeggen: ‘existentiële’ – kennis hadden van Gods openbaring in en door Jesus. Zij hebben ‘gezien, gehoord, getast’ (1 Joan. 1, 1-3). Zij hebben zich met heel hun persoon aan Hem overgegeven en in deze band bezitten zij een zekere intuïtieve kennis van het wezen van het geloof en christendom. Maar hiernaast moet men zeker vasthouden dat de apostelen niet de intellectuele, scherp omschreven formuleringen konden geven die latere eeuwen vonden. Veel voortgang is er eigenlijk niet gemaakt tot J. H. Newman in 1845 zijn boek uitgaf over de ontwikkeling van de christelijke leer.² Sedert die tijd drong de gedachte aan ontwikkeling en vooruitgang zich immers van alle kanten op.» (…) «2. J. H. Newman, Essay on the development of christian doctrine, London 1845.» Aldaar, p. 65 (waar naar Schillebeeckx’ artikel over het dogma wordt verwezen): «Theologisch woordenboek, Roermond en Maaseik 1952, 1078-1085.» Aldaar, p. 70: «De Kerk leefde al lang tevoren van datgene wat in een dogmatische uitspraak werd bepaald. Dat was al gegeven in het woord van de openbaring dat door en in Christus tot ons kwam. Toen was alles gezegd, maar veel was opgesloten in het handelen, in het leven der gemeenschap. Het depositum revelationis, het geheel van openbaringsgoed, was toevertrouwd aan en neergelegd in de gemeenschap van Christus’ Kerk, maar dit was zo’n overstelpend bezit dat, zoals Gardeil ergens opmerkt, er nog geen gedetailleerde ‘inventaris’ van kon worden opgemaakt vanwege de verschillende toestand waarin de meegedeelde rijkdommen zich bevonden. Langs de weg die wij bespraken kon er in de loop der eeuwen een begrippelijke duidelijkheid ontstaan omtrent realiteiten, waarmee men van den beginne leefde.»

Leave a Comment

Your email address will not be published. Required fields are marked *